HFNL2020: Zoom in, zoom out

TERUGBLIK HUMAN FACTORS NL JAARCONGRES 2020

Het Human Factors NL Jaarcongres vond dit jaar online plaats. In de week van 2 tot en met 6 november 2020 werd dagelijks tussen 12.00 uur en 14.00 uur een keynote aangeboden, gevolgd door een sessie naar keuze verzorgd door experts uit het bedrijfsleven en kennisinstellingen op uiteenlopende human factors gebieden. Zo was er een week lang dagelijkse inspiratie, verdieping en ontmoeting.

Opnames van de keynotes en sessies zijn voor de congresdeelnemers hier terug te kijken.

Het congresthema 2020 was systeemdenken: zoom in, zoom out.
Systeemdenken betekent met een holistische blik naar de wereld kijken; aandacht voor het welzijn en functioneren van de mens op micro-, meso-, en macro-systeemniveau en de onderlinge samenhang. Een onmisbare vaardigheid van de human factors specialist, zeker nu de wereld steeds complexer wordt.

Systeemdenken is essentieel om de werkelijke behoeften van mensen boven water te krijgen, zodat passende oplossingen ontwikkeld kunnen worden. Bovendien is systeemdenken onmisbaar om te onderzoeken of een interventie op alle systeem-niveau’s past en effectief is. Een oplossing die op micro-niveau optimaal is, maar niet past in het grotere geheel, is niet bruikbaar. Maar hoe ver ga je? Waar baken je je systeem af? En hoe doe je onderzoek op en naar verschillende systeemniveau's?

En vice versa net zo: een net iets andere vorm van systeemdenken waar steeds meer aandacht voor is, is de verschuiving van het individuele belang naar het collectieve belang. Mensen moeten bijvoorbeeld thuiswerken en afstand bewaren om het maatschappelijke belang te dienen en COVID-19 verspreiding te beperken. Hoe motiveer je mensen tot dit gedrag als het voor hen als individu niet direct noodzakelijk lijkt of plezierig is?

Interessante vraagstukken voor de human factors specialist en daarmee een goed thema voor een congres, waarover nog wel het een en ander te bediscussiëren valt!

Programma

Maandag 2 november

Opening door Erik Saathof (voorzitter HFNL Congrescommissie 2020)

Plenaire sessie, sessievoorzitter Evelien Mols (Rijkswaterstaat, Human Factors NL)

Veiligheidsdenken op organisatieniveau
Keynote door prof.dr. Jop Groeneweg, TU Delft/Universiteit Leiden/TNO

Jop Groeneweg onderzoekt als cognitief psycholoog al ruim 35 jaar de relatie tussen de manier waarop de hersenen werken en gedrag. Deze kennis past hij toe om de veiligheid in organisaties te helpen verhogen. Jop Groeneweg is hoogleraar ‘Safety assurance in health care’ aan de TU Delft en onderzoeker aan de Universiteit Leiden en TNO.

Parallelle sessies

Door de bril van Inspectie SZW: Hoe geeft een inspectie SZW invulling aan het werkveld human factors en ergonomie? Chair: Bert Moss Eur.Erg., Inspectie SZW In deze sessie wordt (1) de werkwijze van Inspectie SZW toegelicht (organisatie, werkgebieden, actuele programma’s werkwijze, risicoanalyse, instrumenten mix, handhavingsinstrumenten); (2) ergonomie & wetgeving toegelicht (Arbowet, -besluit en –regeling en de machinerichtlijn): Wat staat waar en hoe wordt invulling gegeven aan deze wet en regelgeving (doel of middel). Vervolgens wordt aan de hand van filmpjes bediscussieerd wat een werkgever kan of moet doen als er een situatie met een te hoge fysieke belasting of andere risico's is geconstateerd.

Bronaanpak en de rol van de HFE professional​ Chairs: Marjolein Douwes & Frank Krause, TNO In deze sessie wordt ingegaan op wat we verstaan onder bronaanpak binnen het domein van fysieke belasting en de rol die de HFE professional speelt en daarbij zou kunnen spelen. Resultaten van een onderzoek naar de positie van professionals op het gebied van fysieke belasting worden gedeeld en besproken, waarbij ook ervaringen uit aangrenzende domeinen, zoals cognitieve of psychosociale belasting aan de orde komen.

Dinsdag 3 november

Opening door Marijke Melles (voorzitter Human Factors NL)

Plenaire sessie, sessievoorzitter Armagan Albayrak (TU Delft, Human Factors NL)

Patient Journey Mapping: Where Human Factors and Value-Based Healthcare meet
Keynote door dr. Roderick Scherptong MD, interventiecardioloog Hart Long Centrum Leiden, Leiden UMC

Roderick Scherptong werkt als interventiecardioloog in het LUMC. Naast zijn werk op de hartkatheterisatiekamer is hij voorzitter van de Stichting Beroepsopleiding Hartfunctielaboranten, lid van de werkgroep eHealth & Artificial Intelligence van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie en als onderwijscoördinator verbonden aan de opleiding Technical Medicine i.s.m. de TU Delft. Zijn onderzoeksterrein is het gebruik van computer-assisted simulatie en augmented reality voor onderwijs en de verbetering van het zorgproces rondom patiënten met kransvaatproblemen. Daarnaast doet hij onderzoek naar het gebruik van artificial intelligence bij de behandeling van deze patiëntengroep. Een systeemaanpak is de rode draad in al zijn activiteiten.

Parallelle sessies

De reiziger centraal in een veranderend mobiliteitslandschap Chair: dr.ir. Suzanne Hiemstra - van Mastrigt, Expertisecentrum Gebruiksgerichte Mobiliteitsdiensten, TU Delft Het Expertisecentrum voor Gebruiksgerichte Mobiliteitsdiensten onderzoekt en ontwerpt diensten voor slimme persoonlijke mobiliteit. Studenten en onderzoekers werken in het centrum nauw samen met transportbedrijven, overheden en technologie-ontwikkelaars, zoals RET, 9292, TransLink en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Eén van de onderzoeksthema’s is Mobility as a Service (MaaS), een veelbelovende nieuwe technologische dienst die de potentie heeft om de manier waarop we reizen en leven voorgoed te veranderen. Maar, om de gewenste gedragsverandering van de reiziger te kunnen bereiken binnen het complexe mobiliteits-systeem is wel een reizigersgerichte aanpak nodig.

Beroepsziekten door duw- en trekbelasting: een TOP aanpak Chair: Yvonne de Leeuw, voorzitter Nederlandse Vereniging voor Bedrijfs- en arbeidsfysiotherapeuten (NVBF aangesloten bij KNGF; VisieK Bedrijfsfysiotherapie; Amsterdam Universitair Medische Centra, afdeling klinische arbeidsgeneeskunde en beroepsziekten) Sprekers: Dr. Paul Kuijer (Principal Investigator, Bewegingspecialist Werk, Amsterdam Universitair Medische Centra, afdeling klinische arbeidsgeneeskunde en beroepsziekten), Leon Gardien (Gardien bedrijfsfysiotherapie/bedrijfszorg FysioHolland, Thema Expert Arbeid en Bedrijf NPi), Miloushka Kronstadt (Bedrijfsfysiotherapeut en coach duurzame inzetbaarheid, Deventer Ziekenhuis, Werkend Beter) Na een introductie over fysieke klachten en beroepsziekten als gevolg van duw- en trekbelasting, wordt een praktische aanpak besproken van ‘bij de bron’ tot ‘individueel gedrag’. Vanuit de context van een zorginstelling analyseren we de duw- en trekbelasting bij intern transport met rollend materiaal en bij de patiëntenzorg. Vooral de praktische inzet van meet- en feedback methoden zal worden belicht met als doel gezond bewegen op het werk. De onderdelen sluiten aan bij de SZW campagne 'Hoe TOP werk jij? Pak lichamelijke belasting aan!' Fysieke klachten en beroepsziekten als gevolg van duw- en trekbelasting: Paul Kuijer Technische aspecten en meten van krachten bij rollend materiaal: Leon Gardien Organisatie in beweging: Yvonne de Leeuw- van Zaanen Persoonlijke (gedrags)verandering: Miloushka Kronstadt

Woensdag 4 november

Opening door Erik Saathof (voorzitter HFNL Congrescommissie 2020)

Plenaire sessie, sessievoorzitter Chantal Alleblas (HTDS, Human Factors NL)

Omgevingspsychologie en het post-coronakantoor
Keynote door Susanne Colenberg, MSc, TU Delft/Universiteit van Amsterdam

Susanne Colenberg is gastdocent omgevingspsychologie bij de Universiteit van Amsterdam en promovenda Human-Centered Design bij de Technische Universiteit Delft. Zij studeerde sociale en organisatiepsychologie (Universiteit Leiden) en interieurarchitectuur (Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten) en werkte jarenlang als onderzoeker en adviseur bij onder andere Research voor Beleid, Gemeente Den Haag en het Center for People and Buildings. Haar drijfveer is het vergroten van kennis en toepassing van omgevingspsychologie als bijdrage aan betere woon- en werkomgevingen.

Parallelle sessies

Cybersecurity in de industrie: Uitdagingen bij het voldoen aan de nieuwe EU verordening ​ Chair en spreker: Michael Theuerzeit, Hudson Cybertec In deze sessie wordt u meegenomen in de wereld van cybersecurity in de Operationele Technologie (OT). De verschillen tussen het IT en OT domein en de impact daarvan op cybersecurity worden toegelicht. De relevante wetgeving voor cybersecurity in de industrie wordt toegelicht, met een toelichting hoe de IEC 62443 (internationale norm voor cybersecurity in de OT) helpt om hier handvatten aan te geven. Tot slot krijgen de deelnemers praktische tips waarmee u binnen uw eigen organisatie of opdrachtgever aan de slag kan.

Smart industrial safety and worker health Chair en spreker: dr. John Bolte, lectoraat Smart Sensor Systems, De Haagse Hogeschool & RIVM In arbeidssituaties worden metingen aan blootstelling aan stoffen, geluid etc. gedaan om op tijd maatregelen te kunnen nemen ter voorkoming van nadelige gezondheidseffecten en uitval. Maar je kunt metingen doen met nauwkeurige, gekalibreerde meetinstrumenten waar je een paar van gebruikt in vaste opstelling, of metingen met low cost, minder precieze, draagbare sensoren op het lichaam. De een geeft precieze, globale en de ander minder precieze, individuele blootstelling. Wat kan je met draagbare sensoren doen om werknemers toch beter te beschermen? In deze sessie zal een aantal voorbeelden gegeven worden en gaan deelnemers zelf blootstellingen als fijnstof en elektromagnetische velden meten.

Donderdag 5 november

Opening door Marijke Melles (voorzitter Human Factors NL)

Plenaire sessie, sessievoorzitter Jan Dul (hoogleraar Technology and Human Factors, Rotterdam School of Management, Erasmus Universiteit)

Systems Thinking Lab. Promoting systems thinking in accident investigations and system design
Keynote door dr. Patrick Waterson, Loughborough University

Dr. Patrick Waterson is Fellow van het Institute of Ergonomics and Human Factors, Chartered Psychologist, lid van het Institute of Engineering and Technology en Associate Fellow van de British Psychological Society.
Hij kwam in 2007 in dienst bij de Loughborough University als Reader in Human Factors and Complex Systems. In 2014 ontving hij de William Floyd-medaille van het Britse Instituut voor Ergonomie en Human Factors voor een uitstekende bijdrage op het gebied van Human Factors. Dr. Waterson is mede-oprichter van het Systems Thinking Lab van de Loughborough Design School.

Dr. Waterson is hoofdredacteur voor 'Policy and Practice in Health and Safety', een Associate Editor voor BMC Medical Informatics And Decision-Making en maakt deel uit van de redacties van Applied Ergonomics, Cognition, Technology and Work, IIE Transactions on Occupational Ergonomics en Safety Science.

Parallelle sessies

Vermoeidheid, slaap en werk onder uitdagende omstandigheden Chair: Floris van den Oever MSc, NLR - Royal Netherlands Aerospace Centre Sprekers: Floris van den Oever MSc (NLR), Alwin van Drongelen (senior wetenschapper Fatigue Management en Operator Performance bij NLR), Pieter Helmhout (gezondheidswetenschapper bij Defensie), Marinka Flameling (senior risk analyst bij KLM) Inzicht in de effecten en het voorkomen van vermoeidheid is van groot belang voor mensen met hoog-risico beroepen zoals in de luchtvaart, zorg en defensie. Het personeel in deze sectoren wordt blootgesteld aan onregelmatige werktijden, nachtwerk, en/of tijdzoneoverschrijdingen. Bovendien hebben ze te maken met stressvolle werkomstandigheden die vermoeidheid veroorzaken, terwijl men zich eigenlijk geen fout kan veroorloven. In deze sessie belichten we in het eerste deel vragen als: wat is vermoeidheid, hoe wordt het veroorzaakt, en wat zijn de gevolgen ervan? In het tweede deel gaan we in op de mogelijkheden om vermoeidheid in de praktijk te beperken.

Door de bril van Inspectie SZW: Hoe geeft een inspectie SZW invulling aan het werkveld human factors en ergonomie? Chair: Bert Moss Eur.Erg., Inspectie SZW In deze sessie wordt (1) de werkwijze van Inspectie SZW toegelicht (organisatie, werkgebieden, actuele programma’s werkwijze, risicoanalyse, instrumenten mix, handhavingsinstrumenten); (2) ergonomie & wetgeving toegelicht (Arbowet, -besluit en –regeling en de machinerichtlijn): Wat staat waar en hoe wordt invulling gegeven aan deze wet en regelgeving (doel of middel). Vervolgens wordt aan de hand van filmpjes bediscussieerd wat een werkgever kan of moet doen als er een situatie met een te hoge fysieke belasting of andere risico's is geconstateerd.

Vrijdag 6 november

Opening door Erik Saathof (voorzitter HFNL Congrescommissie 2020)

Plenaire sessie, sessievoorzitter Henk van der Molen (Amsterdam UMC)

Het belang van systeemdenken in public health en voedingsonderzoek
Keynote door dr. Wilma Waterlander, assistant professor afdeling Public & Occupational Health, Amsterdam UMC

Wilma Waterlander is gepromoveerd in de Gezondheidswetenschappen en onderzoekt hoe je door middel van systeem-denken oplossingen kan vinden voor volksgezondheidsproblemen, met name als het gaat om complexe problemen zoals overgewicht en obesitas. Hierbij heeft ze specifiek interesse in de voedselomgeving en de complexiteit rondom de totstandkoming van beleidsmaatregelen gericht op het gezonder maken van onze omgeving (zoals een suiker taks). Ze is mede-auteur van de Lancet Commission on Obesity naar de interactie tussen obesitas, honger en klimaatverandering.

Parallelle sessies

3D houdingsanalyses als tool voor de human factors specialist Chair: Roeland Motmans, voorzitter VerV Beroepsvereniging voor Ergonomie (Vlaamse ergonomie Vereniging) Sprekers: Roeland Motmans (Delhaize/VerV), Jolien Maes (Attentia), Tuur Van der Have (KULeuven), Anneleen Verhaeghe (Volvo Trucks) Houdingen en bewegingen kan men relatief snel in 3D opmeten onder reële werkomstandigheden. Een verwerking van de ruwe data om fysieke belasting in te schatten blijkt echter geen sinecure. Daarom is een automatisering en visualisatie van de resultaten aangewezen. Dit wordt toegelicht aan de hand van de software van Scalefit. Tot slot staat onderzoek in biomechanische modellering niet stil. Op die manier kan de totale belasting op het lichaam in kaart gebracht worden.

Data-gedreven inzichten over thuiswerken Chair en spreker: Gideon van der Burg, Leesman Leesman brengt voor organisaties wereldwijd de werkplekbeleving op kantoren én thuis in kaart. Een vergelijking tussen 800.000+ respondenten voor kantoor en 145.000 voor thuiswerken. Hoe verhoudt de productiviteit thuis zich ten opzichte van kantoor? Waar ontstaan de eerste breuklijnen rondom thuiswerken en is het voor iedereen een succes? En wat kunnen we leren van de huidige situatie als input voor een toekomstige werkplekstrategie?

Plenaire sessie

Uitreiking HFNL Scriptieprijs 2020, sessievoorzitter Marijke Melles (voorzitter Human Factors NL)

Tijdens het Human Factors NL Jaarcongres 2020 is op vrijdag 6 november de jaarlijkse Human Factors NL Scriptieprijs uitgereikt. De genomineerden presenteerden hun werk, waarna de juryvoorzitter de winnaar bekend maakte.

Winnaar van de Human Factors NL Scriptieprijs 2020 is:

• Lindsey Vermeer - TU Delft, faculteit Industrial Design Engineering
  Design of an exoskeleton maturing with boys with Duchenne Muscular Dystrophy

Overige genomineerden waren:

• Else Voortman - Hogeschool Saxion, academie Gezondheidszorg
  Het optimaliseren van vitaliteit binnen de Twentse Kabelfabriek in Haaksbergen
• Sefora Tunc - University of Twente, faculteit Engineering Technology
  Ibilight: Promoting social cohesion amongst older adults

Bekijk hier het juryrapport en de inzendingen van de genomineerden.

De Human Factors NL Scriptieprijs is voor HBO en universitaire afstudeerscripties die een sterk voorbeeld zijn van afstudeerwerk op het gebied van human factors en ergonomie. Het afstudeerproject kan onderzoek betreffen en/of de ontwikkeling van een product, een dienst of een product-dienst combinatie. Het afstuderen moet hebben plaats gevonden in het studiejaar 2019/2020.

De prijs betreft 500 euro, 1 jaar gratis lidmaatschap van Human Factors NL en publiciteit in het Tijdschrift voor Human Factors.

De jury van de Human Factors NL Scriptieprijs 2020 bestond uit:

• prof.dr. Hein Daanen, Vrije Universiteit (voorzitter)
• dr. Lottie Kuijt-Evers, Haagse Hogeschool
• Annechien Verkuyl MSc, vhp human performance

Meer informatie en de voorwaarden voor indienen voor de HFNL Scriptieprijs is hier te vinden.

Afsluiting Human Factors NL Jaarcongres 2020 door Marijke Melles (voorzitter Human Factors NL) en Erik Saathof (voorzitter HFNL congrescommissie 2020)